شروط ضمن عقد از نکات مهمی است که زوجین باید پیش از عقد به آن توجه کنند. همان‌طور که برای کار یا تحصیل با دقت تصمیم می‌گیریم، ازدواج نیز نیازمند آگاهی و احتیاط است.
این شروط نوعی توافق‌نامه هستند که از بروز مشکلات در آینده جلوگیری می‌کنند. در این مقاله، موسسه حقوقی صبا به شما کمک می‌کند تا با این شروط آشنا شوید و در صورت نیاز از مشاوره رایگان و واتس‌اپی کارشناسان بهره‌مند شوید.
شروط ضمن عقد چیست؟
زمانی که رابطه عاطفی بین 2 نفر ایجاد می‌شود و قصد ازدواج دارند باید علاوه بر رابطه زناشویی که دارند، به روابط حقوقی نیز توجه کنند. روابط حقوقی بین زوجین همان خطبه عقد و شروط ضمن عقد خواهد بود.
این شروط به امضای طرفین می‌رسد؛ در نتیجه با امضای این شروط زوجین نسبت به یکدیگر تعهداتی خواهند داشت. شروط موقع عقد توسط قوانین دولت و کشور تعیین شده است؛ بنابراین پیروی از این شروط و تعهدات، پیروی از قوانین کشور خواهد بود و برای از جلوگیری طلاق در دوران عقد موثر است.
انواع شروط ضمن عقد
شروط ضمن عقد با توجه به نفع زوجین مشخص می‌شود. طی ازدواج و جاری شدن خطبه عقد، زن و شوهر نسبت به یکدیگر وظایفی خواهند داشت.
براساس این وظایف تعیین‌شده، تعهدات مشخصی به زن و شوهر تحمیل می‌شود. به عبارت دیگر طبق این شروط زن و شوهر نباید از تعهدات خود سرباز بزنند. برای درک بهتر شما از اینکه چه شرط هایی برای ازدواج بگذاریم 2 مورد از شروط عقد را شرح می‌دهیم:
1. شروط ضمن عقد ازدواج
در زمان ازدواج و عقد زوجین حق و حقوق مشخصی را برای خود تعیین می‌کنند. در واقع هم می‌توانند شروط عمومی ضمن عقد را در هنگام ازدواج خود به ثبت برسانند و هم می‌توانند بعضی از شروط توافقی دیگر را نیز ذکر کنند.
شروط عقد و ازدواج علاوه بر شروط اصلی و عمومی، قابل تغییر نیز هستند. برای مثال می‌توانند در عقدنامه خود بنویسند که زوجه در برابر زوج چه مسئولیت‌هایی دارد و زوج در برابر زوجه چه تعهداتی خواهد داشت. در واقع انجام دادن یا عدم انجام بعضی از کارها را حتی می‌توان در عقدنامه ذکر کرد.
2. شروط ضمن عقد نکاح
در زمان جاری شدن حکم نکاح، سردفتر محضر ازدواج باید شروط ضمن عقد نکاح را برای زوجین بخواند، تا خانم و آقا با آگاهی کامل این شروط را قبول و امضا کنند.
توجه داشته باشید، شروط اضافه شده به شروط نکاح باید در عقدنامه ذکر شوند. براساس این شروط، مرد در برابر زن خود تکالیفی دارد که زن آن تکالیف را در برابر مرد ندارد. در ضمن مردان نسبت به زنان از حقوق بیشتری برخوردار هستند.
شروط 12 گانه ضمن عقد
تا به اینجای مقاله توضیح دادیم که زوجین برای عقد ازدواج و نکاح خود موظف هستند تعهدات و وظایفی را نسبت به یکدیگر قبول کنند. اما این تعهدات و وظایف شامل چه مواردی خواهد بود؟ در ادامه شروط 12 گانه ضمن عقد را برای شما نام می‌بریم:
- اگر مرد به مدت ۶ ماه نفقه ندهد و سایر حقوق مالی زوجه را پرداخت نکند، یکی از شروط ضمن عقد را نقض کرده است.
- اگر رفتار زوج به‌گونه‌ای باشد که ادامه زندگی برای زوجه غیرقابل‌تحمل شود، شرط مهمی از عقد را زیر پا گذاشته است.
- ابتلای زوج به بیماری صعب‌العلاج که ادامه زندگی مشترک را برای زوجه دشوار کند، خلاف شروط عقد محسوب می‌شود.
- بیماری روانی زوج در صورتی که ادامه زندگی را برای زوجه غیرممکن سازد، از دلایل فسخ نکاح یا عقد خواهد بود.
- اشتغال زوج به کاری که با حیثیت خانوادگی یا مصالح زوجه منافات داشته باشد، یکی از شروط عقد را نقض می‌کند.
- اگر زوج به حبس ۵ سال یا بیشتر محکوم شود و توانایی پرداخت جزای نقدی را نداشته باشد، زوجه حق اقدام قانونی دارد.
- اعتیاد زوج به مواد مخدر یا مشروبات الکلی در صورتی که مضر باشد، از موارد نقض شروط ضمن عقد خواهد بود.
- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج بدون عذر موجه و به مدت بیش از ۶ ماه، نقض تعهدات قانونی محسوب می‌شود.
- محکومیت قطعی زوج به جرایمی که موجب سلب شأن خانوادگی شود، از موارد فسخ عقد به شمار می‌رود.
- اگر زوج تا ۵ سال پس از ازدواج توانایی باروری نداشته باشد، زوجه می‌تواند درخواست طلاق بدهد.
- مفقود‌الاثر شدن زوج به مدت بیش از ۶ ماه بدون پاسخ به دادگاه، از شروط مهم در عقد محسوب می‌شود.
- ازدواج مجدد زوج بدون رضایت زوجه و بدون رعایت عدالت، ناقض شروط عقد خواهد بود.
اصلی‌ترین شروط ضمن عقد ازدواج
علاوه بر شروط ضمن عقد که در بالا ذکر شده، بسیاری از زوجین در راستای جلوگیری از ناراحتی‌ها و مسائل آینده، شروط دیگری نیز تعیین می‌کنند. بعضی از این شروط جزء مهم‌ترین و اصلی‌ترین شروط زمان عقد به حساب می‌آیند. در ادامه شروط مهم ضمن عقد را که می‌توان به عقدنامه اضافه کرد، نام می‌بریم:
شرط تحصیل
در بیشتر مواقع زنان بعد از ازدواج باز هم به فکر ادامه تحصیل هستند، اما در بعضی مواقع مردان از اینکه سطح سواد همسرشان بالا رود یا به دلایلی دیگر با این ادامه تحصیل خانم خود موافقت نمی‌کنند.
بنابراین زنان برای جلوگیری از مسائل پیش‌رو در عقدنامه خود شرط تحصیل نیز ذکر می‌کنند. در این صورت خانم می‌تواند بعد از ازدواج همچنان به تحصیل خود ادامه دهد.
شرط اشتغال
بعضی از زنان شاغل به شغل و حیطه کاری خود علاقه زیادی دارند، اما می‌ترسند بعد از ازدواج همسرشان با ادامه دادن شغل آنها مخالفت کند، در نتیجه در زمان ثبت عقد و نکاح محضری، شرط اشتغال را در عقدنامه ذکر می‌کنند.
از آنجاییکه مردان برای تمام امور همسران خود تصمیم نهایی را می‌گیرند، خانم‌ها پیش از روبه‌رو شدن با مخالفت‌های زوج شرط اشتغال را از مرد طلب می‌کنند.
شرط وکالت خانم برای خروج از کشور
یکی دیگر از شروط مهمی که ضمن عقد باید مورد توجه زوجین قرار بگیرد، شرط وکالت خانم برای خروج از کشور است. در بعضی مواقع خانم به دلایل مختلفی قصد دارد از کشور خارج شود اما با مخالفت همسر خود روبه‌رو می‌شود.
برای جلوگیری از چنین شرایطی، خانم در زمان امضا عقد و تکمیل سند عقدنامه خود، درخواست دریافت وکالتنامه برای خروج از کشور خواهد داشت.
شرط تقسیم اموال
در صورتی که طلاق و جدایی به خواسته زوجه نباشد یا زوج رفتار درستی با زوجه نداشته باشد و رفتارهای نادرست زوج سبب جدایی شود، زوجه می‌تواند هنگام طلاق و جدایی نصف دارایی زوج را طلب کند.
علاوه بر این مورد شرط تنصیف اموال نیز گاهی در عقدنامه‌ها ذکر می‌شود. طی شرط تنصیف اموال زوج هنگام جدایی از همسر خود باید اموالی را که طی دوره زناشویی به دست آورده است با زوجه تقسیم کند.
شرط حضانت فرزندان
حضانت فرزندان نیز یکی دیگر از مسائل مهم هنگام جدایی به حساب می‌آید. از این‌رو بعضی از زوجین هنگام عقد و ازدواج، شرط حضانت فرزندان را در شروط ضمن عقد خود ذکر می‌کنند.
در حالت عادی، حضانت فرزند تا ۷ سالگی با مادر و بعد از آن با پدر است؛ فرزندان بالغ نیز می‌توانند خود انتخاب کنند. اما اگر در عقدنامه شرط حضانت به نفع زن ثبت شود، مادر تحت هر شرایطی می‌تواند سرپرستی فرزند را بر عهده بگیرد و قوانین معمول دیگر اعمال نمی‌شوند.
شرط حق طلاق
داشتن حق طلاق یا وکالت در طلاق یکی از شروطی است که برخی مردان به همسر خود می‌دهند. با داشتن این حق، زن می‌تواند بدون نیاز به حضور مرد و با کمک وکیل، مراحل طلاق را طی کند.
این وکالت باعث می‌شود زن در صورت لزوم راحت‌تر اقدام به جدایی کند. استفاده از وکیل طلاق در تهران هم روند طلاق را سریع‌تر و قانونی‌تر پیش می‌برد.
شرط تعیین مسکن
محل زندگی برای برخی خانواده‌ها اهمیت زیادی دارد؛ مثلا برخی زنان ترجیح می‌دهند نزدیک خانواده خود باشند یا در شهر همسرشان زندگی نکنند.
بنابراین هنگام عقد، برخی خانم‌ها شرط تعیین مسکن را می‌گذارند تا مرد نتواند آنها را به زندگی در شهری ناخواسته مجبور کند. با این شرط برای ازدواج، تصمیم نهایی درباره محل سکونت با زن خواهد بود.
ویژگی‌های شروط ضمن عقد ازدواج
در این مطلب گفتیم که شروط ضمن عقد علاوه بر ۱۲ شرط اصلی، قابل تغییر هم هستند؛ اما نمی‌توان هر شرطی را در عقدنامه نوشت. شروط ضمن عقد باید ویژگی‌های خاصی داشته باشند و فقط مواردی که این ویژگی‌ها را دارند، قابل ثبت در سند ازدواج هستند. در ادامه چهار ویژگی اصلی این شروط را توضیح می‌دهیم:
- مقدور: شرطی که در سند ازدواج ذکر می‌شود باید مقدور باشد یعنی بتوان آن را انجام داد.
- سودمند: شرط ازدواج و عقد باید به نفع زوجین باشد. در واقع زوجین نمی‌توانند شرط بی‌فایده‌ای را بدون هیچ هدفی در سند ازدواج خود ذکر کنند.
- مشروع: به هیچ‌عنوان نمی‌توان شروطی که نامشروع یا مخالف عرف جامعه هستند را در عقدنامه نوشت.
- هم‌سو بودن با قوانین ازدواج: شروط ازدواج و عقد باید با ازدواج زوجین هم‌سو باشد.
ابطال شروط ضمن عقد
شروط ضمن عقد همیشه قابل‌قبول نیستند، در واقع با توجه به ویژگی‌های شروط ضمن عقد می‌توان گفت این شروط قابل‌قبول هستند یا سبب ابطال عقد می‌شوند. اگر شروط زمان عقد و نکاح نامقدور، بی‌فایده، نامشروع، یا مخالف با ذات عقد باشند، به طور حتم باطل خواهند بود.
در ضمن بعضی از شروط زمان عقد علاوه‌بر اینکه در سند ازدواج ذکر نمی‌شوند بلکه سبب ابطال عقد نیز می‌شوند. برای مثال اگر شرطی مخالف ذات عقد باشد و رابطه زناشویی بین زوجین را منع کند، در این صورت نه تنها شروط ضمن عقد باطل است بلکه خطبه عقد جاری‌شده نیز باطل خواهد بود.
شروط توافقی ضمن عقد
پیش از این نیز گفتیم در زمان عقد و ازدواج شروطی وجود دارند که به صورت عمومی برای همه زوجین مورد نظر قرار می‌گیرند. در مقابل نیز شروط دیگری وجود دارند که زوجین خودشان برای آرامش بیشتر زندگی خود آنها را تعیین می‌کنند.
گذشته از این نوع شروط، بعضی از شروط ضمن عقد را نیز زوجین به صورت توافقی به ثبت می‌رسانند. به عبارت دیگر زن و شوهر با یکدیگر به توافق می‌رسند که این شروط در عقد نامه آنها ذکر شود و مرد به آنها عمل کند.
حق طلاق برای شروط ضمن عقد ازدواج
در صورتی که مرد به یکی از شروط 12 گانه ذکر شده در سند ازدواج پایبند نباشد، زن می‌تواند برای جدایی از همسر خود اقدام کند. اما برای دریافت حق طلاق، زن باید به صورت جداگانه در بخش شرایط ضمن عقد یا عقد خارج از لازم به حق طلاق خود اشاره کرده باشد.
تنها در صورتی که شرطی در بخش شرایط ضمن نوشته باشند، زن می‌تواند حق طلاق دریافت کند. اگر زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر دهد، زن در واقع دارای حق طلاق خواهد بود. بنابراین هنگام جدایی خانم می‌تواند با این شرط ذکر شده به دادگاه مراجعه کند و با کمک وکالت بلاعزل خود برای جدایی دست به کار شود.
نقش وکیل در تعیین شروط ضمن عقد
عقد، ازدواج، و طلاق همیشه به حضور وکیل نیاز دارند. البته بدون حضور وکیل نیز امکان‌پذیر است، اما به طور کلی برای بهتر و سریع‌تر انجام شدن کارها، باید از کمک وکلا استفاده کرد.
وکلا اطلاعات کافی در مورد شروط ازدواج در دسترس دارند؛ بنابراین با انتخاب یک وکیل خبره می‌توانید روند سند و عقدنامه را پیش ببرید.
فراموش نکنید متخصصان حرفه‌ای موسسه دادنیک می‌توانند در انتخاب وکیل مورد نظر به شما کمک کنند. در صورت وجود هرگونه پرسش همین‌حالا می‌توانید به صورت آنلاین با آنها صحبت کنید.
دلیل اهمیت شروط ضمن عقد ازدواج
ازدواج تنها به معنای شروع زندگی در زیر یک سقف نیست، در واقع زن و شوهر برای زندگی مشترک و دائمی خود باید واجد شرایط باشند. در واقع تعهدات اصلی و فرعی در این بین وجود دارد که زن و مرد باید به این تعهدات توجه کنند.
در قدیم زوجین برای رسیدن به هدف خود باید به صورت حضوری در دادگاه‌ها حضور پیدا می‌کردند. اما در حال حاضر شروط 12 گانه به قدری کامل است که زوجین می‌توانند خیلی سریع تکلیف زندگی خود را مشخص کنند.
با وجود این شروط و مشخص بودن قوانین مربوط به ازدواج، تمامی مسائل بدون دغدغه و دردسر پیش می‌رود. همچنین زوج با امضای عقدنامه و قبول شروط آن، سند ازدواج را به طور کامل قبول می‌کند.
ضمانت اجرایی شروط ضمن عقد
ضمانت اجرایی شروط ضمن عقد به نوع شرط برای ازدواجتصویب شده بستگی دارد. برای درک بهتر از ضمانت اجرایی این شروط، قالب‌های شروط ازدواج را برای شما شرح می‌دهیم:
- شرط صفت: وقتی یکی از زوجین وجود ویژگی خاصی در طرف مقابل را شرط کند.
- شرط نتیجه: تعیین شرایطی برای طلاق یا جدایی مثل الزام حضور وکیل.
- شرط فعل: الزام انجام کاری مشخص توسط یکی از طرفین که در صورت تخلف، امکان جدایی فراهم می‌شود.
در صورتی که شرط های ازدواج ویژگی‌های ذکر شده در بخش بالا را داشته باشد و یکی از 3 شرط نتیجه، صفت، و فعل حساب شود، به طور حتم اجرای این شروط با ضمانت همراه خواهد بود.