یکی از انواع چک، چک صیادی است که بر طبق قانون جدید صدور چک، توسط سامانه صیاد و تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی صادر می‌شود. در این مقاله از مجله حقوقی صبا با ما همراه باشید تا به بررسی بیشتر چک صیادی و نحوه اخذ چک صیادی بپردازیم.
همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه چک صیادی و شکایت برای چک برگشتی از طریق وکیل چک می‌توانید به وب سایت مؤسسه حقوقی صبا مراجعه نمایید یا از طریق واتساپ مشاوره رایگان دریافت کنید.
چک صیادی چیست؟
در تاریخ ۲۸ شهریور سال ۱۳۹۶ بانک مرکزی برای کنترل معاملات چک و کاهش پرونده‌های مربوط به وصول چک برگشتی و آمار زندانی‌ها، سامانه صدور یکپارچه دسته چک (سامانه صیاد) را راه اندازی کرد. بانک مرکزی با راه اندازی این سامانه، بانک‌ها را ملزم به صدور دسته چک از طریق سامانه صیاد کرد. همچنین با ثبت چک، نظارت بانک مرکزی بر مراحل صدور دسته چک و معاملات چک بیشتر و آمار چک‌های برگشتی نیز کاهش پیدا کرد.
بر اساس ماده 6 قانون جدید صدور چک «بانک‌ها مکلفند برای ارائه دسته چک به مشتریان خود، صرفاً از طریق سامانه صدور یکپارچه چک (صیاد) نزد بانک مرکزی اقدام نمایند.»
مزایای چک صیادی چیست؟
- اختصاص دادن یک کد ۱۶ رقمی به هر چک (اطلاعات اعتبار صاحب چک)
- دارای امنیت بالا (کاغذ و آرم برجسته چک صیادی قابل جعل نیست)
- امکان استعلام اعتبار حساب صادرکننده چک
- امکان نقد کردن چک صیادی در تمام شعبه‌های بانکی بدون توجه به بانک صادرکننده چک
- تعیین سقف مبلغ چک توسط سامانه صیاد و جلوگیری از صدور چک با مبالغی بیشتر از حد مالی صادرکننده چک
- حذف صدور چک در وجه حامل برای جلوگیری از خطراتی نظیر سرقت چک یا مفقودی آن
- حذف چک سفید امضاء
- عدم امکان اخذ دسته چک برای افراد فاقد صلاحیت و با سابقه چک برگشتی
- امکان ثبت فوری چک سرقتی یا مفقودی
- جلوگیری از کلاهبرداری و جعل چک
- عدم امکان صدور چک بلامحل
- عدم نیاز به مراجعه حضوری برای استعلام وضعیت و وصول چک صیادی به بانک
- امکان استعلام وضعیت چک صیادی قبل از دریافت آن، انتقال یا عقد قرارداد چک
مراحل دریافت دسته چک صیادی کدامند؟
- مراجعه به بانک صادرکننده دسته چک صیادی
- استعلام سابقه و حساب شخص متقاضی توسط بانک مربوطه
- برطرف کردن سابقه و سوءاثر چک‌های برگشتی قبلی شخص متقاضی
- رفع بدهی غیر جاری
- ارائه مدارک مورد نیاز به بانک برای اخذ چک
- افتتاح یک حساب سپرده
- معرفی یک معرف و ثبت اطلاعات آن شخص
- ثبت درخواست دسته چک صیادی
- اخذ دسته چک صیادی
توجه داشته باشید که مراحل دریافت دسته چک صیادی برای تمام افراد حقیقی و حقوقی یکسان بوده اما شرایط و مدارک دریافت چک برای آ‌ن‌ها متفاوت است.
مدارک لازم برای دریافت دسته چک صیادی چیست؟
- کپی از تمام صفحات شناسنامه شخص متقاضی جهت دریافت دسته چک صیادی
- یک قطعه عکس از شخص متقاضی
- در صورت مستأجر بودن شخص متقاضی، ارائه یک نسخه کپی از اجاره نامه برای بانک مربوطه
- یک نسخه کپی از تمام مدارک شغلی شخص متقاضی
- ارائه یکی از قبوض آب، برق و گاز برای ثبت آدرس دقیق محل سکونت یا یک نسخه کپی از مدرک محل سکونت شخص متقاضی
- معرفی یک شخص معتبر جهت معرف به بانک
نحوه استعلام چک صیادی
بهترین روش جهت استعلام چک صیادی، بررسی سابقه حساب شخص صادرکننده با استفاده از کد 16 رقمی درج شده در قسمت بالای چک صیادی است. به این صورت که باید به سایت بانک مرکزی مراجعه کرده، سپس به بخش استعلام وضعیت اعتبار چک صیادی وارد و شناسه 16 رقمی را در کادر مربوطه درج کرد. در نتیجه، از موجودی شخص صادرکننده چک و مبلغ چک برگشتی آن اطلاعات لازم را دریافت نمایید.
توجه داشته باشید که نتیجه نهایی استعلام چک صیادی با یکی از رنگ‌های ذیل نمایش داده می‌شود.
سفید: عدم وجود سابقه چک برگشتی یا رفع سابقه چک برگشتی توسط صادرکننده چک
زرد: وجود یک چک برگشتی یا حداکثر ۵ میلیون تومان تعهد برگشتی برای صادرکننده چک
نارنجی: داشتن ۲ تا ۴ چک برگشتی یا حداکثر ۲۰ میلیون تومان تعهد برگشتی
قهوه ای: وجود ۵ تا ۱۰ چک برگشتی یا حداکثر ۵۰ میلیون تومان تعهد برگشتی برای صادرکننده
قرمز: سابقه بیشتر از ۱۰ فقره چک برگشتی یا متعهد به پرداخت بیش از ۵۰ میلیون تومان برای صادرکننده چک
نحوه انتقال چک صیادی چیست؟
بر اساس قانون جدید برای انتقال چک صیادی باید کد یکتای چک و شماره شناسایی (کدملی) شخص دریافت کننده چک را در سامانه صیاد ثبت کرد. در ادامه، شخص تحویل‌گیرنده چک باید بعد از دریافت لاشه چک، به سامانه صیاد وارد و دریافت چک را تأیید کند تا بعد از این مراحل، چک به شخص دیگری انتقال یابد.
نحوه برگشت زدن چک صیادی
با توجه به قانون و مقررات جدید در بانک مرکزی، اگر حساب صادرکننده چک صیادی فاقد موجودی یا کسری موجودی باشد، باید از بانک تقاضای صدور گواهی عدم پرداخت یا کسری موجودی گرفت. بانک مربوطه نیز موظف به ثبت اطلاعات چک در سامانه چک‌های برگشتی بانک مرکزی بوده و با دریافت یک کد رهگیری، آن کد را روی گواهی درج نماید.
در ادامه، شخص با مراجعه به یکی از شعب خدمات قضایی و ارائه گواهی عدم پرداخت و چک برگشتی مورد نظر، دادخواست خود را ثبت کند و از دادگاه صالح بدون دریافت حکم و قطعیت آن، درخواست صدور اجراییه برای وجه چک را درخواست نماید.
با توجه به مفهومی که از چک تضمینی گفتیم چک تضمینی از طرف بانک ارائه و پرداخت می‌شود. به همین سبب، شخص نیاز به ارائه چک تضمینی یا چک صیادی ندارد. تنها در صورتی که از تاریخ درج شده روی چک بگذرد و بانک چک تضمینی را وصول نکند، دریافت کننده وجه چک می‌تواند با اخذ وکیل چک مراحل برگشت زدن چک برای وصول چک برگشتی را به صورت قانونی پیگیری نماید.
عواقب برگشت خوردن چک صیادی چیست؟
بر طبق قانون جدید چک، برای افراد دارای چک برگشتی عواقب سنگین ذیل در نظر گرفته شده است.
- عدم ثبت هرگونه چک در سامانه صیاد
- محروم شدن از افتتاح حساب بانکی جدید و دریافت کارت بانکی اعم از کارت بانکی هدیه
- عدم اجازه جهت دریافت هرگونه تسهیلات بانکی
- جلوگیری از افتتاح اعتبار اسنادی ارزی و ریالی
همچنین مهلت برگشت زدن چک بر طبق قانون جدید صدور چک برای شکایت کیفری علیه صادر کننده چک، شش ماه از تاریخ صدور آن است.